Bitka kod Timbre

Bitka kod Timbre
Deo vojnih pohoda Kira Velikog
Lidija na zapadu karte Male Azije
Vreme decembar 547. p. n. e. Mesto Timbra, u Lidiji Ishod odlučujuća persijska pobeda (Lidija pripojena Persijskom carstvu)
Sukobljene strane
Lidijsko carstvo vavilonski plaćenici arapski plaćenici egipatski plaćenici spartanski plaćenici	Persijsko carstvo arapski plaćenici
Komandanti i vođe
Krez od Lidije Artakam od Frigije Aribej od Kapadokije Aragd od Arabije Gabed od Helesponta	Kir Veliki Arsam Histasp Gobrias I Harpag Aglaitad Megabiz I Krizant Madat Abradat † Andamijant Araspa Rambaka Tanaoksar Tigran Embas Artouka Datama Alkeuna Ratin Gadat Amorg (Tambrada) Eufratza Dauha Karduha Artaoz Artagerso Farnuh Azijadat Adusije
Jačina
>100.000 420.000 rezervnih trupa 300 bojnih kola 105.000 (savremene procene)	30.000 do 50.000 196.000 rezervnih trupa 300 kamila 700 bojnih kola (300 angažovanih) 5-6 opsadnih tornjeva 49.000 (savremene procene)
Žrtve i gubici
Veliki	Minimalni

Bitka kod Timbre (547. p. n. e.) je bila odlučujuća bitka između lidijskog kralja Kreza i persijskog vladara Kira Velikog. Nakon što je Krezov pohod na Persijsko carstvo nekoliko meseci ranije zaustavljen u taktički neodlučnoj bici kod Pterije, Kir je uprkos početku zime odbio da raspusti vojsku pa da zatim krene u pohod protiv Lidije nadajući se da je Krez već raspustio svoju vojsku. Ipak, kada su se vojske susrele na ravnici severno od lidijskog glavnog grada Sarda, ispostavilo se da su Lidijci bili trostruko brojniji od persijske vojske. Međutim, Kir Veliki ih je vojno potpuno potukao pa je nakon dvonedeljne opsade zauzeo Sard čime je Lidijsko carstvo bilo osvojeno, odnosno pripojeno Persijskom carstvu.

Suprostavljene snage

Plan Kira Velikog bio je da uhvati lidijskog kralja Kreza nespremnog za bitku, ali Krez je kod Timbre imao dva do tri puta veću vojsku od persijske. Čuvši da im se približava persijska vojska, brzo su naoružali svoje vojnike i krenuli u susret Persijancima.

Prema Ksenofontu, Kir je imao ukupno 196.000 ljudi pod oružjem, od čega je bilo 31-70 hiljada Persijanaca. Njihove jedinice sastojale su se od20.000 pešaka koji su uključivali strelce i praćkaše, kao i 10.000 elitnih pješaka poznatijih kao Persijski besmrtnici. Osim navedenih snaga, Perzijanci su imali i odličnu konjicu, 20.000 lakih pešaka, kao i 20.000 kopljanika. Svi redovi persijske vojske nosili su štit, osim strelaca i praćkaša. Ostale trupe činilo je 42.000 Arapa, Jermena i Međana, koju su ukupno brojali 126.000 pešaka. Takođe, u persijskoj vojsci je učestvovalo i 300 kamila, 300 bojnih kola, kao i 5-6 opsadnih tornjeva koji su pojedinačno primali po 20 vojnika. Budući da su se na bojnim kolima nalazili po jedan građanin i jedan vojnik, ukupan broj vojnika iz navedenih redova iznosio je preko 1000.

Pojedini istoričari tvrde da je Krez zapovedao vojnom silom od 420.000 ljudi, koja je uključivala 60.000 Vavilonaca, kao i 300.000 pešaka i 60.000 konjanika iz Lidije, Frigije, Kapadokije, i okolnih zemalja. Takođe, spominje se i 120.000 Egipćana i 300 bojnih kola sa oko 500 vojnika.

Ove brojke procenio je Ksenofont, a uprko s tome što postoji sumnja savremenih istoričara u njihovu tačnost, one daju realan odnos snaga između dveju vojski. Međutim, smatra se da je otprilike polovina od navedenih vojnika učestvovala u bici kod Timbre.

Bitka

Brojčanu inferiornost Kirove vojske antički izvori temelje na pretrpljenim gubicima u bici kod Pterije. Krez je zahvaljujući blizini jonskih luka gubitke brzo nadokandio grčkim, egipatskim i drugim plaćenicima.

Kir Veliki se odlučio na defenzivnu taktiku, s tim što je svoje najjače snage - tešku pešadiju i konjicu postavio na krilima, dok je središte držala laka pešadija i strelci kojima su podršku pružali opsadni tornjevi.

Persijance je najviše zabrinjavala lidijska konjica, ali je Kirov general Harpag na osnovu iskustva kod Pterije došao na genijalnu ideju. Primetivši da su lidijski konji nenaviknuti na prizor i miris kamila, odlučio je da na dotada transportne kamile postavi naoružane jahače i da ih organizuje kao prvu jedinicu bojnih kamila u istoriji. Oni su postavljeni na ključna mesta u persijskom borbenom poretku.

Kada su lidijski konjanici krenuli u napad nastojeći da obuhvate i opkolei brojčano slabiju persijsku vojsku, njihov napad je prvo bio dezorganizovan vatrom strelaca sa opsadnih tornjeva, da bi u ključnom trenutku na njih krenule jedinice na kamilama. To je dovelo do sveopšte pometnje u lidijskim redovima. Deo lidijskih konjanika, svestan da ne može da koristi svoje uspaničene konje, pokušao je da se bori peške, ali se ispostavilo da to nije bio u stanju da učini. To je dovelo do kolapsa lidijskog borbenog poretka i razbijanja lidijske vojske. Njeni ostaci su se povukli pod zidine Sarda. Prema Herodotu, deo egipatskih plaćenika se na bojnom polju predao Kiru Velikom koji je odlučio da ih zadrži u Maloj Aziji.

Posledice

Nakon bitke kod Timbre sve lidijske teritorije bili su anektirani od strane Persijskog carstva, uključujući i grčke polise u Joniji i Eoliji što je kasnije dovelo do sukoba Persijanaca i Grka. Preostali lidijski vojnici povukli su se u grad Sard, koji je osvojen nakon kratkotrajne opsade. Prema grčkom istoričaru Herodotu, persijski vladar Kir Veliki poštedio je Krezov život i uzeo ga za savetnika, što protivreči nekim prevodima Nabonidovih hronika u kojima se navodi da je lidijski kralj bio pogubljen. Bitka kod Timbre je postala jedna od najvažnijih antičkih bitaka i zbog toga što je omogućila prvi neposredni kontakt Stare Grčke sa Persijskim carstvom što je kao posledicu imalo grčko-persijske ratove, ali i vekovnu olakšanu trgovačku i kulturnu razmenu.

Literatura

Antička dela

• Ksenofont: „Kiropedija“
• Herodot: „Istorija“

Moderna dela

• Davis, Paul K. (1999). 100 Decisive Battles: From Ancient Times to the Present. Santa Barbara. 
• Alexander Campbell: The Millennial Harbinger, 1. tom, IX., 1830.
• Kindersley, Dorling (2005). Visual Journey Through 5000 Years of Combat. London. str. 19. 

Spoljašnje veze

• Bitke Kira Velikog (Mark Drury)
• Perzijska osvajanja (Heritage-history.com)